Ivana Pavlović

Ministarstvo finansija Republike Srbije je 16. oktobra 2024. godine predstavilo nacrte zakona koji obuhvataju ključne izmene na polju poreske regulative, uključujući Zakon o porezima na imovinu, Zakon o porezu na dobit pravnih lica, Zakon o republičkim administrativnim taksama, kao i Zakon o poreskom postupku i poreskoj administraciji (ZPPPA). Nacrt ZPPPA uvodi Evidenciju fizičkih lica, novu bazu podataka namenjenu efikasnijem praćenju poreskih obveznika. Postavlja se pitanje da li je neminovno da gotovo svi naši lični podaci budu dostupni javnim službama od katastra do poreznika.

Evidencija fizičkih lica

Ukoliko predložene izmene budu usvojene, Poreska uprava će voditi digitalnu bazu podataka sa nazivom Evidencija fizičkih lica.

Evidencija će sadržavati podatke o:

Građanima Srbije s prebivalištem i bez prebivališta u Srbiji,

Izbeglicama prema relevantnim zakonima,

Strancima s privremenim ili stalnim boravkom,

Tražiocima azila i strancima s odobrenom zaštitom (utocištem ili supsidijarnom zaštitom),

Strancima bez stalnog ili privremenog boravka, ali sa imovinom, obavezama iz penzijskog osiguranja ili poreskim obavezama u Srbiji.

Ova baza ima za cilj olakšavanje praćenja poreskih obaveza i imovine fizičkih lica, čime se poboljšava efikasnost poreskog sistema i omogućava preciznije utvrđivanje statusa poreskog rezidenta.

Cilj uspostavljanja Evidencije fizičkih lica jeste obezbeđivanje skupa podataka o fizičkim licima koji su neophodni Poreskoj upravi za zakonito, pouzdano, ekonomično i efikasno sprovođenje postupka provere ispunjenosti uslova za ostvarivanje prava i proveru poštovanja poreskih propisa, a radi zaštite poreskih interesa RS.

Šta sadrži Evidencija fizičkih lica?

Evidencija fizičkih lica biće baza podataka koju će Poreska uprava Srbije koristiti za prikupljanje i upravljanje podacima o građanima. Ovi podaci biće preuzimani iz različitih registara, uključujući centralni registar stanovništva, registar računa Narodne banke Srbije, registar vozila, kao i evidencije o legalnom posedovanju oružja i podataka koje Poreska uprava već ima ili pribavi tokom postupaka.

Za državljane Srbije evidencija će uključivati podatke poput matičnog broja, imena, adrese, bračnog statusa, imovine, brojeva računa i broja članova domaćinstva. Za strana lica, evidencija će sadržati podatke poput imena, državljanstva, adrese stanovanja, broja i roka važenja pasoša.

Podaci će se čuvati u bazi pet godina nakon smrti fizičkog lica, odnosno deset godina za one koji su se trajno iselili iz Srbije.

Zašto je ovo značajno?

Navedene novine posebno su značajne zbog odredbi koje se odnose na utvrđivanje statusa rezidenta RS saglasno Zakonu o porezu na dohodak građana.

Rezidenti RS plaćaju porez u RS na svoj celokupan prihod, gde god da isti ostvarili (u zemlji ili u inostranstvu), dok nerezidenti plaćaju porez samo na prihode koje su ostvarili u RS.

Prema propisima RS, rezidentom se smatra svako lice koje u RS:

• ima prebivalište ili centar poslovnih i životnih interesa,
• boravi, neprekidno ili sa prekidima, 183 ili više dana u periodu od 12 meseci koji počinje ili se završava u odnosnoj poreskoj godini.

Državljanstvo nije od značaja prilikom utvrđivanja statusa rezidenta, s obzirom na to da i strani državljani mogu biti (poreski) rezidenti.

Upravo iz navedenih razloga, Poreska uprava će obrađivati raznovrsne podatke o svakom fizičkom licu, kako bi sa većim stepenom sigurnosti mogla da utvrdi ko je rezident RS odnosno koje lice ima poreske obaveze prema RS.

Očekivana primena izmena ZPPPA?

Ukoliko predlog izmena i dopuna ZPPPA bude usvojen, uspostavljanje Evidencije fizičkih lica očekuje se od 01.01.2026. godine.